Busbar là Đất Thật, Ferrite là Cửa Địa Ngục của Nhiễu**

Trong kỹ thuật EMC, có vô số lý thuyết, phương trình Maxwell, mô hình trường gần–trường xa…
Nhưng khi bước vào thực chiến — đặc biệt với hệ DIY nhiều dây, nhiều module — chỉ có một cách suy nghĩ đơn giản giúp ta kiểm soát nhiễu ở tần số cao (HF):

Đối với HF, busbar chính là đất thật.
Mọi dòng nhiễu chạy xuống busbar là “yên nghỉ”.
Điều cần làm là không để “nhiễu xác chết sống lại” chui vào mạch nhạy.

Bài này trình bày cách hiểu đó — ngắn gọn, dễ nắm, cực kỳ hiệu quả.

---

1) HF ghét dây dài, nhưng thích kim loại to

Cọc tiếp đất có thể tuyệt vời cho 50 Hz hoặc DC.
Nhưng dây xuống đất dài 5–10 m lại có cảm kháng HF rất lớn.

Ví dụ: dây 10 m → L ≈ 10 µH →

• 1 MHz: 63 Ω
• 10 MHz: 630 Ω
• 100 MHz: 6300 Ω

➡️ HF không thể nào đi xuống đất thật.

Vì vậy busbar trong phòng, dài chỉ 15–20 cm bằng đồng dày, lại trở thành:

• mặt phẳng có trở kháng HF rất thấp
• nơi HF “ưu tiên” chạy vào
• điểm quy chiếu thực sự cho mọi nhiễu cao tần

Hay nói cách khác:

Với HF, busbar = đất thật
còn dây PE xuống cọc đất gần như “hở mạch”.

---

2) Khi nhiễu HF chạy vào busbar, nó “yên nghỉ”

Vì sao gọi là “yên nghỉ”?

Vì khi HF chạy vào một miếng đồng lớn:

• dòng phân tán ra bề mặt rộng
• điện trở bề mặt tăng theo hiệu ứng skin
• dòng xoáy (eddy currents) sinh ra -> tiêu hao năng lượng
• không có cộng hưởng λ/4 → không phát sóng mạnh
• HF mất năng lượng và tắt dần

Busbar không phải anten.
Busbar là bãi tha ma của nhiễu HF.

Đây là triết lý EMC thực chiến:

Nhiễu HF không cần triệt tiêu hoàn toàn;
chỉ cần cho nó chảy vào vùng kim loại lớn, nó tự chết.

---

3) Nhưng nhiễu có thể “sống lại” nếu ta nối nhầm

Điều nguy hiểm không nằm ở việc nhiễu chạy xuống busbar.
Điều nguy hiểm nằm ở chỗ:

Busbar và mạch nhạy (GND star) đôi khi nối trực tiếp bằng dây có Z thấp.

Khi đó:

• nhiễu vừa được “chôn cất” lại có đường quay ngược vào mạch
• gây reset, glitch GPIO, nhiễu ADC, mất SPI
• giống như “xác chết sống lại”

Do đó, mục tiêu của EMC không chỉ là “chôn nhiễu xuống busbar” mà còn là:

Ngăn xác chết sống lại.

---

4) Ferrite Bead – Cánh Cổng Địa Ngục Một Chiều

Ferrite bead (loại 120–600 Ω @ 100 MHz) có tính chất:

• DC đi qua gần như bằng 0 Ω
• LF vài kHz/mHz vẫn đi tốt
• HF → trở kháng tăng dựng đứng

Khi đặt bead giữa:

• GND star ↔ DIN / busbar,
  ta tạo ra đúng thứ cần thiết:

Một cánh cửa chỉ cho dòng DC yên lành đi qua,
nhưng chặn mọi linh hồn nhiễu HF không cho quay lại.

Cơ chế:

• HF bị chặn lại và buộc phải chạy vào busbar
• DC & logic-level thì vẫn nối mass bình thường
• mạch nhạy vẫn giữ được tham chiếu tĩnh ổn định
• nhiễu không bao giờ có đường quay ngược

Đây chính là triết lý “neo nhẹ” (light grounding):

• không nổi hoàn toàn
• cũng không nối cứng
• chỉ nối bằng điện trở HF rất lớn (bead)

---

5) Khi nào hệ thống sạch nhiễu?

Khi thỏa 3 điều:

✔ 1. Busbar / DIN đóng vai trò mặt phẳng kim loại lớn cho HF

→ dòng nhiễu có chỗ “yên nghỉ”

✔ 2. GND star nối với busbar qua bead

→ nhiễu bị chặn, không quay lại mạch

✔ 3. Mạch nhạy (MCU, radar, SPI, RS422) không bao giờ nối trực tiếp mass ra PE

→ tránh dòng vòng & tránh nhiễu mode chung

Khi đạt được 3 điều này:

• SPI dài vẫn sạch
• RS422 không retry
• radar không mất điểm
• servo chạy không bắn EMC vào MCU
• nguồn switching không làm reset

Đây là dấu hiệu hệ EMC đã vào trạng thái cân bằng.

---

6) Tóm tắt triết lý EMC “Đảo Neo Nhẹ”

Busbar = đất thật cho HF
DIN rail = mặt phẳng tiêu tán nhiễu
GND star = vùng sạch của mạch nhạy
Ferrite bead = chốt chặn, không cho nhiễu quay lại

Và nguyên lý tuyệt đẹp, dễ nhớ:

Nhiễu HF không cần triệt tiêu,
chỉ cần dẫn nó về nơi nó không thể gây hại,
rồi chặn nó lại bằng bead để nó không bao giờ trở về.