Khỏi cần phải nhắc lại là tham nhũng tác hại như thế nào. Thực tế là tham nhũng càng chống thì càng phình ra. Trong một cơ chế mà sự giám sát không đủ để tạo ra động lực phát triển, thì tham nhũng là tất yếu như một qui luật khách quan. Vậy có nên chống và có chống được tham nhũng hay không. Đây có lẽ là nỗi băn khoăn của nhiều người.

Hô hào chống tham nhũng sẽ là vô nghĩa, nếu như nền kinh tế không suy sụp như hiện nay.

Thứ nhất là không còn gì để tham nhũng. Ở một chiều hướng khác, do thu nhập sụt giảm, người ta lại tăng cường tham nhũng để bù lại, thậm chí là tát ao.  Nhưng, trong một cộng đồng rộng lớn như một đất nước thì vấn đề không đơn giản như vậy, nhu cầu phân phối lại sẽ là một đòi hỏi tất yếu. Rồi có thể người ta chợt nhận ra rằng, cái lợi lộc mà họ thu được bằng tham nhũng kết cục lại chẳng bằng cái thu nhập đường hoàng trong cương vị vốn có, nếu xã hội phát triển. Cuối cùng thì cả xã hội cùng nghèo đi do lãng phí nguồn lực tiềm năng, quan hệ phân phối quyền lợi bị rối loạn do tham nhũng, và bỏ lỡ cơ hội phát triển. Xã hội như thế là một xã hội lạc hậu.

Lẽ nào phải đợi đến khi nền kinh tế suy sụp chúng ta mới đồng ý với nguyên lý kinh tế học dưới đây:

“Không phải nhờ lòng nhân từ của những người bán thịt, chủ cửa hàng rượu hay người bán bánh mì mà chúng ta có được bữa tối mà chính là nhờ lợi ích riêng của họ… .Mỗi cá nhân thường không có ý chăm lo cho lợi ích cộng đồng, cũng như không biết rằng điều mình làm sẽ đem lại ích lợi cho cộng đồng. Anh ta chỉ nhắm tới lợi ích riêng của mình và trong trường hợp này, cũng giống như nhiều trường hợp khác, anh ta được dẫn dắt bởi một bàn tay vô hình để thực hiện một sứ mệnh mà anh ta không hề có dự định thực hiện. Song không phải lúc nào cũng là tồi tệ với xã hội nếu điều đó nằm ngoài dự định của anh ta.

Bằng cách theo đuổi lợi ích riêng của mình, anh ta thường xuyên thúc đẩy lợi ích cộng đồng một cách hiệu quả hơn cả khi anh ta thực sự có ý định làm như vậy”.

Điều này có vẻ không phù hợp với đạo đức của người á đông, nhưng chúng ta đừng nhầm lẫn giữa đạo đức cá nhân với vai trò quản lý xã hội. Nhà nước không cần phải quá nhấn mạnh “do dân, vì dân”, mà hãy kiến trúc để người dân làm ra 5 đồng mà thu lấy 1 đồng, thay vì người dân không làm ra đồng nào và cũng chẳng có đồng nào thu về ngân sách. Điều gì xảy ra khi bội chi ngân sách?